Spreektekst jaarrekening 2022

Voorzitter, de oplevering van het accountantsverslag 2022 was flink vertraagd, onder meer vanwege het dossier Lightyear. Maar eerst een andere bespiegeling.

De informatiehuishouding van de Provincie is niet op orde.

Denk daarbij aan informatievoorziening en archivering in brede zin: dossiers zijn niet compleet en informatie opleveren verloopt moeizaam. Voortgang op de implementatie van de Wet Open Overheid is ronduit minimalistisch te noemen, of er wordt zelfs helemaal niet aan voldaan, zoals het verplicht publiceren van alle verstrekte documenten bij een WOO-verzoek. Dat punt heb ik vorig jaar al aangehaald trouwens. Verder is het verwerkingsregister niet compleet en actueel, ondanks dat ik daar een half jaar geleden ook al naar gevraagd heb. Voorzitter we hebben het hier over basale wettelijke taken die gewoon op orde moeten zijn. Ik hoor graag waarom het college dit niet op orde heeft.

Voorzitter, dan het Lightyear dossier. Ik heb een aantal vragen gesteld in de commissie sturen en verantwoorden en ik heb ook met uw organisatie een aantal serieuze zorgpunten gedeeld over dit dossier, in het kader van een verzoek om documenten. De notitie die wij deze week van het college ontvingen verheldert weinig. Het is een ijverige poging om veel op te schrijven maar weinig te zeggen.

Voorzitter, Lightyear heeft vanaf 2017 vele tientallen miljoenen euro's belastinggeld en geld van non-profit organisaties ontvangen (1). De provincie Noord-Brabant heeft meebetaald door publiek geld hiervoor aan Invest-NL te lenen. Invest-nl is een private organisatie, waar inmiddels zo'n driekwart miljard publiek geld inzit, wat volledig onttrokken is aan de controle van de volksvertegenwoordiging. Als ik opheldering wil over een dossier als Lightyear, vang ik bot. Dit is te zot voor woorden. Voorzitter ik pleit ervoor dat wij zo snel mogelijk de koers wijzigen ten aanzien van constructies waarbij provinciaal geld op afstand wordt gezet, of het nou via fondsen of via leningen, subsidies of bijdragen gaat. Provinciale uitgaven moeten te allen tijde controleerbaar en transparant zijn. Daartoe een motie.

Toen de Provincie het Lightyear-geld in de 2e helft van 2022 overmaakte, lag er nog géén jaarrekening 2021 van Lightyear. Die werd pas daarna gedeponeerd, en is tot op de dag van vandaag in concept en zonder goedkeurende accountantsverklaring. Waarom voorzitter, heeft de provincie geen onderzoek gepleegd voordat er zoveel geld wordt betaald? Voorzitter, waarom hanteert Lightyear afschrijvingstermijnen voor gebouwen van 10 jaar en voor fabrieken van 5 jaar? Is dat niet veel te kort? Eind 2021 had Lightyear nog bijna 50 miljoen euro in kas, en in 2022 is daar een heleboel geld bijgekomen. Dan zijn ze in januari 2023 opeens failliet. Waar is al dat geld dan gebleven voorzitter?

Voorzitter, ondanks de honderden miljoenen investeringen vanaf 2017 (2), is er tot op de dag van vandaag nog geen betaalbare auto van de band gerold. En voorzitter, dat gaat ook nooit gebeuren (3).
Het belang van Lightyear is namelijk niet die auto, maar de technologie van de solar roof en die van efficiënt energiegebruik. Die technologie is goud waard.

Ik stuitte in dat kader op een media-artikel m.b.t. de doorstart met het volgende: "Drempel voor de doorstart was eind vorige week nog dat de rechten op het intellectuele eigendom van het bedrijf in onderpand zaten bij een andere groep investeerders, onder leiding van het overheidsfonds Invest-NL. Denk daarbij aan patenten, de technologie en merken. Die groep zou de rechten nu hebben vrijgegeven, waardoor een doorstart mogelijk is".

Voorzitter, kan GS aangeven of de Provincie inderdaad afstand heeft gedaan van de genoemde rechten, zoals gesteld in het artikel? Graag een feitelijk antwoord.

Voorzitter, aannemende dat het artikel klopt, maak ik de balans op. Er is op kosten van de belastingbetaler veel geld gestopt in technologie-ontwikkeling waarvan de vette winsten straks direct verdwijnen in de zakken van handige zakenlieden. Ik zou graag willen weten hoe het college daar tegenaan kijkt.

Voorzitter, behalve dat ik over deze casus opheldering wil, zou ik van het college ook graag willen weten of er nog meer van dit soort fraaie investeringen zijn?

Voorzitter, meer ellende in de 2e termijn.

 

(1) 30 miljoen van Invest NL waaronder 7,5 miljoen van de Provincie, 5 miljoen van de BOM, 2,5 m€ uit Horizon 2020, 3,8 miljoen innovatiekrediet van de RVO, en tientallen kleinere subsidies die ik in de gauwigheid tegenkwam op internet.)

(2) Bijvoorbeeld behalve publiek geld werd er ook privaat opgehaald: 2021 93 m€

(3) https://twitter.com/RTLZ/status/1617884241035132939
 

2e termijn

Voorzitter, de externe inhuur. Toen ik statenlid werd was er net door PS een maximum gesteld van 16,5 miljoen per jaar voor externe inhuur. Inmiddels wordt er voor ruim 21 miljoen aan externe capaciteit ingehuurd, zo wordt mij verteld in de beantwoording op technische vragen. Vanuit prijsontwikkeling zou die groei nog te verklaren zijn.
Maar voorzitter, we hebben ook een lijst met alle inkopen 2022 ontvangen. Alleen al de kosten voor inhuur, payrolling, detachering en uitzendkrachten binnen het domein personeelskosten in die lijst tellen op tot ruim 30 miljoen.

En voorzitter, dan zijn we er nog niet. In diezelfde lijst zitten nog eens tientallen miljoenen euro voor onderzoeken, adviezen, ondersteuning, dagsprekers, procesbegeleiding, rapporten, gespreksleiders, begeleidingstrajecten, symposiumorganisatoren, kwartiermakersprojecten, netwerkfeestjes, infographics etc. etc. Voorzitter deze uitbesteding van diensten zijn ook een vorm van externe inhuur. En vanaf 2015 zijn juist díe kosten qua omvang geëxplodeerd.

In de lijst van inkopen zitten vele kosten waar je serieuze vraagtekens bij moet stellen.

De pilot mkb, de Talent Branding mkb, programma management mkb, werving en selectie pilot mkb, allemaal een kleine 50k€ per stuk. Voorzitter, toch heel zuur als je je realiseert dat de provincie het mkb keihard liet vallen in de coronaperiode. Terwijl de infuuskraan voor de culturele sector vol open werd gezet, was er voor de horeca, de vrijetijdsector, de kermisexploitanten etc. helemaal niets.

De herinrichting van het Huis van Brabant heeft een aardige duit mogen kosten. Bij advieskosten alleen al een post van ruim een half miljoen. Behalve dat het provinciehuis is omgetoverd tot een potsierlijke meubeltoonzaal, zie ik er de meerwaarde niet van. Je werk hoef je niet in een hipsterzitje of een designbank te doen. Naïef als ik ben dacht ik dat dit de totale kosten waren, maar dat was exclusief de meubels zelf voor nog eens een miljoen. Totaal dus anderhalf miljoen verbrand aan nieuw meubilair terwijl het oude nog prima was.

Voorzitter een belangrijke vraag is natuurlijk ook wat al dat beleid dan concreet oplevert. En daar gaat het knellen. Want daar heeft het college nooit een antwoord op. Onbekend, te moeilijk, kunnen we niet vaststellen, lastig te meten enz.

Voorzitter de praktijk is als volgt: er wordt een fraai beleidsidee in een begroting opgeschreven. Vervolgens wordt door de verantwoordelijk ambtenaar een trits dure externen ingehuurd à 130 euro per uur die adviezen schrijven, kwartiermaken en pilots uitvoeren, waarvoor dan uiteindelijk een netwerkbijeenkomst of een seminar moet worden georganiseerd om de resultaten van de pilot of de bevindingen van de kwartiermaker aan gelijkgestemden bij andere overheden of bij eventuele betrokken subsidieclubjes te presenteren (dat noemen we dan deftig 'stakeholders'). Gelukkig kun je de organisatie van zo'n evenement professioneel uitbesteden voor een duizend of 15 en een dagvoorzitter inhuren voor pak 'm beet 3 duizend, een communicatieplan erbij laten opstellen voor een slordige 40 k€ en een infographic laten ontwerpen voor 11k€. Dat is echt de enige manier om voldoende tijd over te houden om naar de netwerkfeestjes van andere provincies of gemeentes te kunnen gaan. En dan heb je vervolgens je doel bereikt, want de KPI was dat je een netwerkevent en een pilot moest realiseren. Dat voorzitter, is de dagelijkse waanzin van veel overbodig beleid waar dit college op inzet.

Voorzitter, het is van de zotte dat hier met het geld wordt gesmeten alsof het niets kost. Terwijl een groeiend aantal Brabanders nauwelijks kan rondkomen, de energierekening niet meer kan betalen, en alleen maar last heeft van het wanbeleid van de overheid, wordt een veel te groot deel van het provinciale budget hier gewoon aan onzin besteed.

Voorzitter, waarom beperkt het college zich niet tot de kerntaken?