Spreektekst debat over de Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof 2.0

Voorzitter,

Het debat wat we vandaag voeren is de uitkomst van een absurde, maar bovenal onzuivere, gang van zaken. De BOS2.0 is een beleidsstuk wat sterk bepalend is voor de wijze waarop deze provincie omgaat met stikstof en dientengevolge met onze boeren, onze bedrijven, onze bouwprojecten en onze automobilisten. Het is zo verstrekkend dat iedere Brabantse burger direct of indirect de gevolgen van dit beleid zal ondervinden. Bij zulke ingrijpende beslissingen moet Provinciale Staten haar volksvertegenwoordigende en kaderstellende rol optimaal kunnen invullen.

Dan past het ook om zulk beleid in een Statenvoorstel aan PS voor te leggen, zodat Statenleden dit openbaar kunnen bespreken, eventueel amenderen en er over kunnen stemmen. GS ziet de BOS2.0 echter als “uitvoering”, met een flinterdunne onderbouwing: de kaders ontlenen zij aan het bestuursakkoord en de uitvoeringsagenda’s. Het bestuursakkoord is op zichzelf echter géén beleidskader van PS, maar een politiek onderhandelingsakkoord van coalitiepartijen. En de uitvoeringsagenda’s zijn vanuit GS geïnitieerde en vastgestelde beleidsstukken en zijn op zichzelf ook geen beleidskaders. Kortom, deze insteek van GS is flagrant in strijd met de afgesproken systematiek van ‘Sturen met Kaders’. In plaats daarvan legt het college PS zo ‘in de luren met kaders’.

Ten onrechte denkt GS de BOS2.0 vast te kunnen stellen als een Statenmededeling. In de Agendavergadering heb ik daarom het verzoek gedaan de BOS2.0 als een Statenvoorstel aan PS aan te bieden. Dit is door een meerderheid van de fracties in de Agendavergadering gesteund. Dat GS vervolgens besluit dit verzoek naast zich neer te leggen en géén Statenvoorstel aan te bieden is dan ook zeer afkeurenswaardig. Om die reden dient de PVV-fractie een motie van afkeuring in. Daarnaast dienen we, samen met Ja21, een motie in waarin we GS oproepen om alsnog een volwaardig Statenvoorstel over de BOS2.0 te maken en ter besluitvorming voor te leggen aan PS.

In de Statenmededeling van 28 januari hamert GS er nogmaals op dat het vaststellen van uitvoeringsagenda’s een bevoegdheid van het college is. Die vlieger gaat alleen maar op als er daaraan voorafgaand sprake is geweest van een zorgvuldig proces conform Sturen met Kaders en dat is hier, en ik zeg het nogmaals, volstrekt niet het geval. Sterker nog, in die Statenmededeling geeft GS aan PS alleen maar af en toe te zullen ‘informeren’ met wederom Statenmededelingen wat hun nieuwe decreten op het gebied van stikstof zullen zijn. Onder het mom van een bekendmaking over “actualiteiten stikstof” heeft PS het nakijken.

GS spreekt over de aandacht die zij wil schenken aan de “uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van maatregelen” en over het hebben van “oog voor het draagvlak en de maatschappelijke impact van maatregelen”. Zijn dat niet bij uitstek zaken waar de volksvertegenwoordiging zich óók over moet kunnen uitspreken, in plaats van PS alléén maar te ‘informeren’? Zo geeft GS zichzelf wel een enorme blanco cheque om naar willekeur met maatregelen te komen, zeker ten aanzien van de nader aan te vullen lijst met “aanvullende maatregelen”. Graag een reflectie hierop van het college.
Kan GS daarnaast ook aangeven of zij in de tussentijd, dus voorafgaand aan deze Statenvergadering, al tot uitvoering op basis van de BOS2.0 is overgegaan? Dit mede gelet op een publicatie in het Provinciaal Blad van 27 december 2024 inzake “Kennisgeving: voornemen tot het vaststellen van beleid voor het beperken van latente stikstofruimte bij veehouderijen en industrie”.[1] Graag een reactie van het college.

GS noemt in die statenmededeling de vaststelling van de BOS2.0 een “mijlpaal” waarover “zowel intern als extern is en wordt gecommuniceerd”. Communicatie is in dit geval alleen maar zenden, maar niet ontvangen. In een themavergadering is met PS de 95 procent versie besproken. GS gaf toen na kritiek van PS te kennen van haar plannen om natuurgebieden met de auto onbereikbaar te maken af te zullen zien. In de 100 procent versie van de BOS2.0 zijn deze plannen echter alsnog één op één opgenomen, onder het mom van “groene hubs” en “emissievrije zones”. Kan het college aangeven waarom zij hier PS en haar eigen toezeggingen negeert? Als PVV-fractie willen we sowieso geen natuurverbod voor automobilisten of een Tesla-reservaat, daarom een motie die we samen met BBB en Ja21 indienen. In dat kader wil GS ook inzetten op het differentiëren van opcenten voor verschillende soorten auto’s, met een hoger tarief voor “oude, vervuilende” dan zogenaamd “schone” auto’s. Samen met Ja21 dienen we een motie in om deze opcenten-discriminatie uit de lijst met aanvullende maatregelen te schrappen.

Inhoudelijk rammelt de BOS2.0 ook aan alle kanten, ik zal niet alle kritiekpunten die ik eerder op de 95 procentversie heb geuit herhalen, maar het is er in de 100 procentversie niet beter op geworden. Zo worden prestatie-indicatoren doodleuk er achteraf pas ingebracht door GS. Ook kwam GS tot de conclusie dat het verwachte effect van maatregelen voor geen meter bleek te kloppen, de bandbreedte moest voor de meeste gebieden "iets" naar boven worden gesteld met "zo'n 10 tot 100 mol verschil". En dat terwijl onze boeren voor minder dan een mol uitstoot al op de pijnbank worden gelegd.
Van de generieke maatregelen is het intrekken van latente vergunningsruimte een van de meest ingrijpende maatregelen. Dit is boeren bestelen van hun economisch eigendom, dus hier zullen forse bedragen aan schadevergoeding tegenover moeten staan, terwijl budget daarvoor onduidelijk is. Samen met BBB, CDA, Ja21 en 50 plus dienen we daarom een motie in om af te blijven van de latente ruimte.

Kortheidshalve: deze BOS2.0 biedt geen oplossing, er is geen enkele zekerheid dat Brabant hiermee “van het slot” gaat, terwijl onze boeren wel weer verder in de verdrukking komen. We moeten als provincie dus ook niet vooruitlopen en/of verder gaan dan de landelijke stikstofmaatregelen, met de laatste gerechtelijke uitspraken is de situatie toch al ingewikkeld genoeg. Ook daarover dienen we een motie in met BBB, CDA en 50plus.

Neem in plaats daarvan innovaties, zoals ook door de Landbouwuniversiteit Wageningen wordt aanbevolen, écht serieus, geef boeren met innovatieve concepten nu eens een kans en vergun deze ook. Daartoe dienen we met Ja21 en CDA ook een motie in.

Voorzitter tot slot. Het is bizar dat de coalitiepartijen geen voorstander waren van een Statenvoorstel, maar nu op verzoek van de oppositie dit debat mogelijk is gemaakt zij vandaag wel komen met een motie die eigenlijk gezien kan worden als een verkapt amendement op de BOS2.0. Een motie die zogenaamd voor uitstel zorgt, maar eigenlijk alleen maar de zaak langer aan het lijntje houdt om nog meer maatregelen door te drukken om onze boeren af te knijpen door onder andere in te zetten op minder dieren. Een vorm van politieke koppelverkoop, waar onze boeren nog steeds niet mee geholpen zijn.

Tot zover in eerste termijn.

 [1] https://zoek.officielebekendmakingen.nl/prb-2024-19890.html